10 رهنمود : به عنوان یک مجری چگونه اشعارمان را انتخاب نماییم؟از فریبا علومی یزدی
نکته هایی که در این پست انتشار می یابد فوق العاده برای مجریان و سخنوران حائز اهمیت است. ما در این پست با هم مروری داریم بر انتخاب شعر .اکثر مخاطبان من در همایش ها بعد از اجرا از من درخواست اشعارم را دارند. من از خودم شعری ندارم و شعر های من همان است که در پردیس سخن نوشته شده است و شعر هایی است که در دسترس عموم است. پس چرا شعری را که بار ها قبل از آن هم خوانده اند برایشان جذاب است؟
جواب این سوال را در نکات زیر بگیرید.
اما قبل از آن به این نکته اشاره کنم که اگر قرار بود با خواندن این نکات مجری حرفه ای شوید تا هم اکنون که این پست را می نویسم باید 81000 نفر مجری حرفه ای شده باشند. دوستان و همکاران من ، لازم است نکته به نکته در این رهنمودها دقت و ممارست نمایید. آنها را به کار بندید و نتایج اثر بخش آن را به من منعکس نمایید و هر کجا که احساس کردید موفق نیستید با من درمیان بگذارید. مطمئن باشید جواب شما را در اولین فرصت با جان و دل خواهم داد.
عکس : بزرگداشت روز خواجه نصیرالدین طوسی/ جنگ شادی / اهواز
مقدمه:
چرا یک مجری باید شعر بخواند؟
اصلا کنفرانس های علمی جای شعر خواندن است؟
جواب این سوالات را عیناً از مقدمه کتاب " شرح احوال و نقد آثار وحشی - فریبا علومی یزدی" در اینجا می گذارم و جواب این سوالات را به شما مخاطبان عزیز واگذار می کنم.
« به نام آنكه «نخل زبان را رطب نوش داد» و « درّ سخن را صدف گوش داد»، به نام زيباترين واژه هاى كتاب آفرينش، پنهانترين زواياى زيبايى و روشنترين آيینه هاى تجلّى.
ما چه بخواهيم و چه نخواهيم بايد بپذيريم كه روحمان با شعر، دوستى بسيار ديرين و پيوندى جاويدان و ناگسستنى دارد. سهم شعر در حراست و نگاهبانى زبان پرارج پارسى در ادب و عرفان اين سرزمين بسيار زياد و چشمگير بوده است . شعر ، يار ديرين و دلبر شيرين مردم اين مرز و بوم است و طىّ قرون و اعصار با روح و جان ما درآميخته است.
آنگاه كه در گاهواره بوديم براى نخستين بار، لاى لاى آسمانى و گرم مادر، با شعر در گوش ما مترنّم شد، آن زمان كه به كودكستان پا گذاشتيم سرودهاى معصومانه و كودكانه ما درلباس شعر بود، آن روزگاران كه رو به دبستان نهاديم سرمشق گرامى آموزگار ما رنگ شعر داشت و پند او را به حالت شعر شنيديم، آن ايّام كه به دبيرستان روى آورديم سخنان پرمايه بزرگان علم و ادب را به صورت شعر به ما القا كردند.
هنگامى كه عشق مىورزيم لطيف ترين سخنان عاشقانه را با شعر ، در گوش دلربايان ماهرو و مهوشان سيه چشم زمزمه مىكنيم.
بدان هنگام كه به جهان عرفان پاى مىنهيم، سخنان گرم و پرجذبه و پرشور عطّار و مولوى و سنايى را در كسوت شعر مىشنويم و حكايت و شكايتهاى نى پرخروش مولانا را با زبان گرم شعر استماع مىكنيم.
با اين همه مگر مىتوانيم حكومت مسلّط و مسلّم شعر را بر روح و جان مردم اين سرزمين ناديده بگيريم؟
كسى كه يك شعر بلند و شيوا و جانبخش نتواند روحش را به حركت درآورد، بدون شك در برابر تمام پديده هاى پر از لطف و لذّت بخش آفرينش هم به همان اندازه جامد و سرد و بىروح است.
چنين كسى از مهتاب هم لذّت نمىبرد.
از امواج پر از لطف دريا هم نصيبى شايسته ندارد.
از ريزش كفآلود و خروش سكرآور يك آبشار زيبا هم بهره نمىگيرد.
نگاه چنين موجودى به زيباييهاى طبيعت، نگاهى عميقتر از نظاره بهايم نيست!
يك قطعه شعر پر حال و لطيف، بهترين محك شناخت نفوس بهيمى و انسانى است. هر كس ساز وجودش با مضراب قطعه شعرى دلپسند به خروش آمد، بىشك روحش براى لذّت پذيرى از ساير مواهب طبيعى نيز آمادگى سرشار دارد... »
و اما اکنون این نکات را با دقت مرور خواهیم نمود.
1- شعری را انتخاب کنید که خود شما آن را دوست دارید.چون در آن موقع است که معنی این سخن " هر سخن از دل براید لاجرم بر دل نشیند " کارآیی دارد.
2- شعری را انتخاب نکنید که تنها خود شما آن را دوست دارید. مخاطبان شما خیلی مهم هستند و آنها هم قسمتی از اجرای شما هستند. حتماً شنیده اید که " مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آورد".
3- از اشعار منفی بر حذر باشید.
امروزه من در اجتماع و حتی کلاس های درسم می بینم که تا شعر غمگین و حزن آلودی خوانده می شود همه ی جوانان شروع می کنند به یادداشت آن.شعر حزن انگیز شاید با روحیات شما سازگار باشد ولی به مخاطبان چه ، که "بی تو اما به چه حالی من از آن کوچه گذشتم ". این شعر ها را باید در کوچه باغ های دلتان زمزمه کنید نه در تالار کنفرانس. البته این که چرا این روز ها جوانان به جای می و گل و بلبل باید همه اشعار غم و هجران و فراق را از بر کنند جای بحث فراوان دارد که در قسمت های دیگر در مراحل بعدی انتشار خواهد یافت ولی آنچه که شما در این مرحله باید بدانید این است که برای انتخاب یک مسیر میانبر به حرفه ای ها این اشعار را از دفتر شعرتان دور بریزید .من خیلی وقت است با کلمات منفی خداحافظی کرده ام و اثرات زیاد آن را در کار حرفه ای و زندگی اجتماعی تجربه کرده ام.
4- یک کم قالب شکنی مجاز است.
خیلی ها چون خانم هستند بعضی شعر ها را نمی خوانند(گل در بر و می در کف و معشوقه به کام است / سلطان جهانم به چنین روز غلام است) و بعضی ها هم چون آقا هستند ، بعضی شعر ها را نمی خوانند(وصل آمد و از بیم جدایی رستیم / با دلبر خود به کام دل بنشستیم ).حتماً شما هم با این موضوع موافقید؟
ولی بنده با شما موافق نیستم. مجری ای که هنوز در حرفه اش بین جنسیت تمایز قائل است هیچ وقت نمی تواند مجری حرفه ای باشد.من افتخار اجرا هایی را داشته ام که در مراسم های بزرگ اصلاً خانمی حضور نداشته است ولی از کیفیت شعر هایم نکاسته ام .مخاطبان خشک و خیلی جدی بیشتر از آن که ظاهرشان نشان می دهد تشنه ی اشعار لطیف هستند.
5- اشعار سوخته ای وجود ندارد.
بعضی از اشعار زیاد تکرار شده اند و به اصطلاح مجریان شعر سوخته تلقی می گردند. این اشعار هیچ موقع سوخته نمی شوند . این شما هستید که باید با مخاطب شناسی اشعار را در جایگاه خاص خودش بخوانید. کسی می تواند تخمین بزند یک شعر حافظ را چند دفعه خوانده اند؟ خیر. جواب خاصی برای آن متصور نیست. ولی بزرگترین مرجع من برای انتخاب اشعار ، دیوان حافظ است. ولی من هیچ وقت غزل حافظ را نمی خوانم.پس چه کار می کنم که مرا جادوی سخن نامیده اند؟ من به مانند خیلی ها ، یک غزل حافظ را تمام و کمال نمی خوانم . من شاه بیت های حافظ را همه از حفظم و نهایتاً سه بیت از یک غزل را به زیبایی گلچین می نمایم و آن را قرائت می کنم.
6- نگویید " خودم هم نمی دانم".
اشعاری را که انتخاب می کنید با وسواس انتخاب کنید و در معنی آن غور کنید. بعضی وقت ها لازم است در جواب مخاطبانتان از معنی و برداشت شعر توضیح بدهید. شما مجاز نیستید تا بگویید " خودم هم نمی دانم".
کار سختی نیست . شما با اندکی وقت گذاشتن و تحقیق در هر روز بعد از زمان کوتاهی گنجینه ارزشمندی را فراهم خواهید نمود و این کار حافظه شما را به طور معجزه آسایی تقویت می نماید. بعضی افراد از من سوال می کنند که شما این همه شعر را چگونه به خاطر می سپارید و من در جواب انها می گویم شعر من ، عشق من و اسباب حرفه ی من است.
من در سخت ترین روز های کاری هم بر حسب عادت باید به معلومات خود اضافه نمایم و شبی نیست که کمتر از 2 ساعت به مطالعه مطالب حرفه ای اهتمام نورزم. من در جشنواره هایی که جایزه می دهم سبک خودم را دارم و برای مثال اگر 200 نفر هم جایزه بگیرند من برای هر کدام یک شعر در خور خودشان می خوانم و این نکته سنجی از چشم تیز بین مخاطبان دور نمی ماند.
{denvideosound/dek/jayzehhemmat.mp3}
برای شنیدن نمونه کلیک کنید.
7- اشعار را از کجا انتخاب نماییم.
این سوال خیلی ها است. این روزها در اینترنت اشعار زیبایی انتشار می یابد و با اندکی جستجو شما می توانید اشعار خوبی را استخراج نمایید. یک سایت ارزشمند را که قصد دارم در این پست معرفی نمایم سایت گنجور-آثار سخنسرایان پارسی گو است. نسبت به سبک و محتوای سخنرانی خود از شاعران بنام و پرآوازه ی ایران استفاده نمایید. من شخصاً از شاعران بنامی چون حافظ ،مولوی، سعدی ، مهدی سهیلی ، لاهوتی ، مجتبی کاشانی ، صائب تبریزی ، وحشی بافقی ، علی معلم و دکتر حبیب الله صناعتی و ... استفاده می نمایم. منتخب اشعار من به مناسبت های مختلف را در پردیس سخن می توانید ببینید.
8- اشعار انتخابی را از چه سطحی و چه سبکی انتخاب کنیم؟
علاوه بر نکاتی که در بالا نوشته شده است این مهم بستگی به سطح سواد و آشنایی شما و همین طور مخاطبان شما با فنون بلاغت و صناعات ادبی دارد ولی اشعار منتخب شما واژه های نامانوس و مهجور نداشته باشد و به سطح فهم مخاطبان نزدیک باشد.منظور از نزدیک در این جمله یعنی یک اندازه بالاتر باشد. مثلاً اشعار سبک هندی دارای نکته های دقیق و مغلق و مضامین مبهم و پیچیده و دور از ذهن است که فهم آن نیاز به تفکر و تعمق زیادی دارد و مختص ادیبان و فارغ التحصیلان رشته ی ادبیات فارسی است و فقط مخاطبان حرفه ای با ادبیات فارسی لذت زیادی از اشعار شما خواهند برد. همچنین اشعار منتخب شما باید در جشنواره دولتی و غیر دولتی متمایز باشد. در بعضی از جشنواره های دولتی در ایران اشعار بعضی از شاعران با آنکه انتشار هم یافته اند ، ولی پیشنهاد نمی گردد.
9 - اشعار را متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی انتخاب کنید.
اگر به شهرهای دیگر دعوت شدید قبل از آن حتما در مورد آن شهر و خصوصیات جغرافیایی، شهرستان های اطراف آن، آب و هوا، صنایع دستی، سوغات، علم و تکنولوژی ، بزرگان و عالمان آن شهر و حتی لهجه و .... آن شهر مطالعه نمایید. شعری در مورد آن شهر بیابید و در جمع آنان بیان نمایید. می توانید با ارتباطی که با مجریان آن شهر دارید یا برقرار می فرمایید، این امر را تسریع بخشید. اگر به شهر ساحلی می روید باید شعر از رود و دریا و ساحل و ماهیگیری و دریانوردی باشد. اگر به شهر مذهبی می روید شعر از ایمان و عقیده و دیانت بیان نمایید. در ایام سوگواری و عزاداری و در ایام جشن و سرور اشعار متناسب تدارک ببینید.
10 - دسته بندی اشعار انتخابی :
اشعار انتخابی خود را که نکات بالا بر آنها اعمال شده است را در دسته هایی تقسیم کنید تا برای شروع ، میان برنامه و پایان برنامه استفاده نمایید. ما در این قسمت پیشنهاداتی داریم به این منوال.
- شروع: وصف خداوند - راز و نیاز و مناجات او - سپاس و ستایش خداوند
- میان برنامه متناسب با سخنران و هنرمندان : مثلا اگر قرار است از خیری تشکر شود - یا قرار است هنرمندی به جایگاه دعوت شود - و ....
تمام اشعار دیگری که به عنوان حاضر جوابی در چنته دارید در این زمان ها قابل بیان هستند. توجه نمایید حاضر جوابی فی المجلس و حد اکثر تا 5 دقیقه ، حاضر جوابی محسوب می شود نه تا هر موقع و زمان
- پایان برنامه:اشعار هیجانی و نشانه ای از وصال و دیدار دوباره همراه با القای شادی باشد.امید دهنده و نشاط بخش باشد تا به مخاطب اجازه ندهد از روی صندلی خود بلند شود.
سخن عشق نه آن است که آید به بیان ساقیا می ده و کوتاه کن این گفت و شنود